Fréttasafn

Í Morgunblaðinu föstudaginn 8. apríl sl. birtist eftirfarandi grein eftir Aríel Pétursson formann Sjómannadagsráð.

Þrautsegja sjómanna

Íslensk þjóð varðveitir nánast endalausar sögur um þrautseigju sjómanna sinna. Þær tengjast sjávarháska og björgunarstörfum jafnt sem veiðum og verðmætasköpun og öllu þar á milli. Hin aldna ímynd sjómannsins er gjarnan tengd hörkutólum sem kölluðu ekki allt ömmu sína, dugnaðarforkum sem sóttu björg í bú af harðfylgi og tefldu öryggi sínu jafnvel í tvísýnu með því að róa í vályndum veðrum.

Þessi hrjúfa mynd á sér þó aðra mýkri, rétt eins og að tvær hliðar eru á hverjum peningi. Þar hef ég í huga ríflega áttatíu ára sögu Sjómannadagsráðs höfuðborgarsvæðisins og þá ákvörðun þess að hefja uppbyggingu dvalarheimilis fyrir aldraða sjómenn, eiginkonur þeirra og ekkjur. Þjóðin öll fylkti sér að baki verkefninu frá fyrsta degi og afrakstur þessa mikla hugsjónastarfs er vafalítið orðinn margfalt meiri en jafnvel bjartsýnustu frumkvöðlarnir létu sig dreyma um.

Þrautseigja sjómanna í þessu brýna þjóðþrifaverkefni hefur nefnilega ekki verið minni en í sókn þeirra á sæ í gegnum aldirnar. Að baki eru ófáir brimskaflar sem brotist hefur verið í gegnum en starfið engu að síður einkennst af því að stöðugt meira hefur verið færst í fang. Aldraðir njóta góðs af langt út fyrir raðir sjómanna og óháð fyrri störfum sínum eða stöðu. Í dag rekur Sjómannadagsráð höfuðborgarsvæðisins starfsemi sína á 96 þúsund fermetrum, veitir um 800 íbúum skjól á hjúkrunarheimilum sínum, þjónustar um 350 aðra íbúa í leiguíbúðum SDR og að auki mikinn fjölda fólks í eigin íbúðum í nágrenni þjónustukjarnanna. Félagið veitir um 1.500 manns atvinnu og veltir u.þ.b. 13 milljörðum króna á ári. Að baki Sjómannadagsráði standa stéttarfélög sjómanna á höfuðborgarsvæðinu. Það trausta eignarhald hefur aldrei í hinni löngu sögu félagsins greitt sér út arð heldur nýtt allan afgang frá rekstri í áframhaldandi uppbyggingu. Ekkert bendir til annars en að svo muni verða áfram um langa framtíð.

Starfsemi Hrafnistuheimilanna og annarrar þjónustu sem út frá henni hefur sprottið hefur þess vegna vaxið og dafnað jafnt og þétt. Velvild og traust landsmanna hefur í þeim efnum skipt miklu máli og sömuleiðis öflugur stuðningur sveitarfélaganna sem ávallt hafa lagt sitt af mörkum til þessarar mikilvægu starfsemi. Fyrir allt það góða samstarf verður seint fullþakkað.

En betur má ef duga skal. Á biðlistum eftir plássi á hjúkrunarheimili eru hundruðir aldraðra og veikra einstaklinga. Það er þjóðarskömm og fyrrnefndir brimskaflar hafa því miður oft tengst skilningsleysi eða forgangsröðun stjórnvalda. Margt bendir sem betur fer til þess að um þessar mundir blási fremur byrlega í sölum Alþingis hvað þann þátt varðar og það lag hyggjumst við nýta til hins ítrasta við frekari uppbyggingu og stækkun lífsgæðakjarna Sjómannadagsráðs.

Upphaflegt markmið sjómanna um örugga höfn á ævikvöldinu er óbreytt og verður án vafa áfram hið sama um langa framtíð. Valkostirnir hafa hins vegar breyst. Fjölbreytni er meiri en var og fullvíst má telja að sú þróun haldi áfram í krafti aukinnar þekkingar heilbrigðissviðsins í þjónustu við aldraða og ekki síður ráðstöfun frekara fjármagns til málaflokks aldraðra. Ekki veitir af enda öllum ljóst hve öldruðum á eftir að fjölga mikið á næstu árum vegna hækkandi lífaldurs landsmanna.

Í þessum efnum mun SDR ekki láta sitt eftir liggja. Hugsjónir sjómanna um áhyggjulaust ævikvöld að löngum og ströngum vinnudegi loknum hafa ekki breyst. Þeir eru staðráðnir í því að standa áfram í stafni fyrsta flokks þjónustu við aldraða Íslendinga og heita á þjóðina til áframhaldandi samstarfs og stuðnings. Í þeim efnum leika 63 þjóðkjörnir einstaklingar stórt hlutverk og full ástæða er til að eggja þá til dáða með öllum tiltækum ráðum.

Höfundur er formaður Sjómannadagsráðs.

Hrönn Ljótsdóttir, forstöðumaður Hrafnistu Ísafold í Garðabæ, líkur formlega störfum fyrir Sjómannadagsráð þann 1. maí eftir 37 ára fórnfúst og gott starf í forystusveit Hrafnistuheimilanna. Stjórn Sjómannadagsráðs kvaddi Hrönn með virktum á dögunum áður en hún brá sér í stutt en langþráð frí með eiginmanni sínum. „Undanfarin tvö ár hafa verið geysilega þung vegna veirunnar og satt að segja hélt ég að við ættum aldrei eftir að upplifa þann dag að loka yrði heimilunum fyrir gestum og í raun setja íbúa okkar í einangrun frá ástvinum og aðstandendum eins og gert var þegar verst lét og margt fólk veiktist. Því miður reyndist þetta nauðsynlegt,“ segir Hrönn sem hóf störf hjá Hrafnistu við Hraunvang í Hafnarfirði árið 1985, þá nýútskrifuð sem sjúkraliði frá Sjúkraliðaskóla Íslands. „Við áttum þá tvær dætur sem báðar fengu inni í leikskólanum Krummakoti sem Hrafnista rak innan veggja heimilisins og það var yndislegt. Andinn þar var eins og börnin væru í pössun hjá ömmu. “Hrönn segir að mjög sterk liðsheild hafi einkennt starfsandann á heimilinu enda starfsmannavelta þar lítil sem engin. „Þetta var mjög þéttur og góður hópur sem leiddi til mikillar vináttu meðal margra starfsmanna. Við erum til að mynda tíu konur sem höfum haldið saman í vinkvennahópi alla tíð síðan 1985 og við gerum reglulega eitthvað skemmtilegt saman. Það gera eiginmenn okkar líka, þeir fara árlega saman í kallaferð í sumarbústað. “Hrönn segist aldrei hafa ætlað að starfa í öldrun og séð sjúkraliðanámið sem leið til annarra verka. „En ég var í átján ár á Hrafnistu í Hafnarfirði og hef æ síðan starfað við málaflokkinn. Ég hefði ekki gert það hefði þetta ekki verið góður vinnustaður,“ segir Hrönn sem lauk fjögurra ára námi í félagsráðgjöf vorið 1996. „Ég var á meðan í íhlaupavinnu á Hrafnistu, m.a. í ráðningum sumarstarfsfólks og fleira og kom svo aftur í fullt starf að lokinni útskrift þegar formlega var stofnuð staða félagsráðgjafa þar sem ég fékk frjálsar hendur um þróun þess. Við settum m.a. á stofn starfsmannaskólann Öldubrjót þar sem fjölbreytt störf á hjúkrunarheimili voru kynnt. Einnig vorum við með samfélagskennslu sem einkum var sniðin að erlendu starfsfólki, þar sem Mímir sá m.a. um íslenskukennslu. Þetta var á þeim tíma sem mjög erfitt var að fá starfsfólk til starfa. Við auglýstum skólann og fengum mjög margar umsóknir. Skólinn starfaði um tíma og sú hugmynd hefur komið upp að endurvekja hann enda vakti Öldubrjótur mikla athygli og hlaut fleiri en eina viðurkenningu. Við settum einnig á fót dagendurhæfingu, endurhæfingarrými með innlögn, hvíldarendurhæfingu á Hrafnistuheimilunum fjórum sem þá voru við Brúnaveg í Reykjavík, Hafnarfirði, Víðinesi og Vífilsstöðum. Tveimur síðast töldu heimilunum var svo lokað þegar Hrafnista tók við rekstri nýs hjúkrunarheimilis í Boðaþingi í Kópavogi í mars árið 2010, þar sem Hrönn var ráðin forstöðumaður. „Ég var þar í fjögur ár, eða þar til Hrafnista tók að sér rekstur Nesvalla í Reykjanesbæ og tók í kjölfarið við rekstri Hlévangs. Þar var ég í þrjú ár og tók þá við rekstri Ísafoldar 2017 þegar samið var við Sjómannadagsráð um að Hrafnista tæki að sér reksturinn,“ segir Hrönn sem telur góðan tíma til að staldra við og hægja aðeins á. „Ég lofaði mér því eiginlega fyrir nokkrum árum að ég skyldi gera það þegar ég yrði sextug sem ég varð 6. apríl, en við Ísafold deilum sama afmælisdegi. “Hrönn segir alls óráðið hvað hún taki sér fyrir hendur að loknu fríi. „Ég ætla alla vega að byrja á því að taka það rólega í sumar, sinna barnabörnunum, kannski garðinum og svona. Þetta kemur allt í ljós, en svo mikið er víst að Ísafold er í góðum höndum. Hér er mjög heilsteyptur og lausnamiðaður starfsmannahópur sem ég dáist af, þar á meðal arftaka mínum hér, Söru Pálmadóttur. “

Meðfylgjandi mynd var tekin þegar stjórn Sjómannadagsráðs þakkaði Hrönn fyrir óeigingjarnt og fórnfúst starf í gegnum tíðina í þágu Sjómannadagsráðs og Hrafnistu. Með Hrönn á myndinni eru frá vinstri Guðmundur Helgi Þórarinsson, Sigurður Ágúst Sigurðsson, Árni Sverrisson, Sigurður Ólafsson, Aríel Pétursson og Jónas Garðarsson.

Hrafnista og Sléttan sjúkraþjálfun ehf. bjóða aukna endurhæfingu

Sjómannadagsráð, Hrafnista og Sléttan sjúkraþjálfun ehf. hafa sent Sjúkratryggingum Íslands formlega umsókn um þjónustusamning til að veita markvissa endurhæfingu fyrir aldraða í lífsgæðakjarna Hrafnistu, Sjómannadagsráðs og Reykjavíkurborgar við Sléttuveg í Fossvogi. Takmarkið er að hefja starfsemi heilsumiðstöðvar sem stuðlar að bættri heilsu einstaklinga með því að veita þeim markvissa þjálfun og leiðbeiningar og styðja þannig betur við getu þeirra og færni til að búa lengur á eigin heimili og draga um leið úr líkum á því að þeir þurfi á ótímabærri og varanlegri búsetu á hjúkrunarheimili að halda.

Hröð fjölgun aldraðra

Miðað við mannfjöldaspá liggur fyrir að biðlistar eftir hjúkrunarvistun muni halda áfram að lengjast nema að brugðist verði við með úrræðum sem sporna gegn ótímabærri hrörnun, sem talin er vera ein aðalorsök heilsumissis og nægilegrar færni til sjálfsbjargar við daglegar athafnir á eigin heimili. Af þeim sökum þarf á ákveðnum tímapunkti að óska eftir varanlegri búsetu á hjúkrunarheimili. Á línuritinu úr talnabrunni Landlæknisembættisins má sjá þessa slæmu þróun, þar sem fjöldi þeirra sem bíður eftir því að komast á hjúkrunarheimili hefur þrefaldast á innan við 10 árum, þ.e. úr 150 manns árið 2011 í að vera 457 árið 2020. Rannsóknir sýna að markviss  þjálfun og faglegar leiðbeiningar geta hægt á hrörnun og dregið úr þessari neikvæðu þróun biðlistanna. Samkvæmt spá Hagstofu Íslands er búist við að árið 2043 verði yfir 20% landsmanna eldri en 65 ára og yfir 25% árið 2061, en þar af fjölgar hraðast í hópi þeirra sem ná meira en 80 ára aldri. Það skiptir því verulegu máli að geta brugðist við með úrræðum eins og þjónustu heilsumiðstöðvar og draga úr álagi á núverandi úrræði, bæði á hjúkrunarheimilum og ekki síst sjúkrahúsum, þar sem allnokkur fjöldi aldraðra býr þótt meðferð þar sé lokið

Lífsgæðakjarninn við Sléttuveg getur aukið þjónustu sína

Umsækjendur um þjónustu heilsumiðstöðvarinnar telja að nýi lífsgæðakjarninn við Sléttuveg sé kjörinn staður til að veita ofangreinda þjónustu enda er öll aðstaða þar ný, vönduð og sérstaklega hönnuð til að sinna þjónustu við aldurshópinn. Við Sléttuveg er nýtt og rúmgott húsnæði fyrir endurhæfingarþjónustu til staðar, þar sem mögulegt er að þjónusta enn fleiri einstaklinga með úrræðum eins og þeirri sem fyrirhugaðri heilsumiðstöð er ætlað og sótt hefur verið um að verði að veruleika. Verði af þjónustunni verður ráðist í viðeigandi fjárfestingu í viðbótarbúnaði til endurhæfingar, þar sem lögð verður áhersla á sérhæfingu í greiningum, meðferð, fræðslu og þjálfun einstaklinga 67 ára og eldri. Einnig gætu félagsleg úrræði og fræðsla um heilsuvitund verið einn af hornsteinum verkefnisins. Þar mætti einnig innleiða staðlað mat á endurhæfingarþörfum, t.a.m. í samvinnu við heilsugæsluna, þar sem lögð yrði áhersla á færni í liðleika, hreyfanleika, stöðugleika, jafnvægi, samhæfingu og líkamsvitund. Þannig mætti fylgja verkefninu eftir á faglegan hátt og ná betur utan um lýðheilsu, rannsóknir, fræðslu og fleira eins og ítarlega er gerð grein fyrir í umsókninni til Sjúkratrygginga Íslands. Þörfin er brýn og álagið mikið á núverandi úrræði. Þjónustan væri því mikilvægt viðbótarúrræði fyrir aldraða sem létt gæti mjög viðvarandi álagi á heilbrigðiskerfið.

• Eftirspurn eftir varanlegri búsetu á hjúkrunarheimilum er langt umfram framboð og biðlistar lengjast jafnt og þétt.
• Tap einstaklinga á færni til athafna daglegs lífs (ADL) og heilsubrestur eru meginástæður þessað fólk er metið til varanlegrar búsetu á hjúkrunarheimilum. Líkamleg hrörnun er ein orsaka þess að fólk tapar færni og missir nauðsynlega heilsu til að búa áfram á eigin heimili.
• Rannsóknir sýna að hægt er að bregðast við og hægja á þróuninni og jafnvel snúa henni við með aðstoð fagaðila á endurhæfingarsviði sem gæti hægt á eftirspurn eftir hjúkrunarrýmum.
• Í nýjum stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er lögð áhersla á forystuhlutverk heilsugæslunnar sem leiðandi aðila í heilsueflingu og aðgerðaráætlun um lýðheilsu og forvarnir. Með virku samstarfi við heilsugæsluna væri unnt að hefja forvarnarstarf með því að beina þeim, sem farnir eru að missa færni og heilsu, í rétt úrræði sem tafið geta fyrir óhjákvæmilegum búferlaflutningi til hjúkrunarheimilis.
• Í tölum Landlæknisembættisins frá því í maí 2021 kemur fram að á fimmta hundrað aldraðra, sem hafa gilt vottorð frá færni- og heilsumatsnefndum landsins þess efnis að þeir hafi ekki lengur næga færni til að búa sjálfstætt, bíða eftir því að fá pláss á hjúkrunarheimili. Þrátt fyrir góðan vilja og hægt fjölgangi hjúkrunarrými er þörfin miklu meiri en framboðið eins og meðfylgjandi graf frá Landlækni sýnir um þróunina frá 2011. Grafið sýnir meðalfjölda aldraðra á biðlista eftir varanlegri búsetu á hjúkrunarheimili á hverjum ársfjórðungi 2011 til 2020. Svarta línan sýnir meðalfjölda einstaklinga og sú ljósgráa meðalfjölda einstaklinga 67 ára eða eldri á hverja tíu þúsund íbúa.

Meðfylgjandi grein eftir þau Maríu Fjólu Harðardóttur forstjóra Hrafnistu, Sigurð Garðarsson framkvæmdastjóra Sjómannadagsráðs og Pétur E. Jónsson framkvæmdastjóra Atlas endurhæfingu ehf. og Sléttunar sjúkraþjálfun ehf. birtirst í Morgunblaðinu þann 9. apríl sl. 

130 milljarðar króna til hjúkrunar­heimila í nýjum tíma­móta­samningi

Will­um Þór Þórs­son heil­brigðisráðherra kynnti í gær nýja samn­inga Sjúkra­trygg­inga Íslands, fyr­ir hönd ís­lenska rík­is­ins, um rekst­ur og þjón­ustu hjúkr­un­ar­heimila á veg­um Sam­bands ís­lenskra sveit­ar­fé­laga og Sam­taka fyr­ir­tækja í vel­ferðarþjón­ustu. Innan samtakanna eru 45 rekstraraðilar hjúkrunarheimila víðs vegar um landið sem starfa samkvæmt samningum Sjúkratrygginga Íslands.

„Á samn­ings­tím­an­um verður unnið að verk­efn­um sem miða að bættu rekstr­ar­um­hverfi heim­il­anna til framtíðar og aukn­um gæðum þjón­ustu þeirra,“ seg­ir í til­kynn­ing­u frá heilbrigðisráðherra.

Samn­ing­arn­ir ná til næstu þriggja ára og hljóða upp á 130 millj­arða. Þetta eru því sannarlega mikilvæg tímamót.

Freyja Rúnarsdóttir hefur verið ráðin mannauðsráðgjafi á mannauðssvið Hrafnistuheimilanna. Freyja er með meistaragráðu í mannauðsstjórnun frá Háskóla Íslands og BA próf í ítölsku frá sama skóla. Freyja hefur starfað sem mannauðsráðgjafi hjá Rauða krossinum og verkefnastýrði þar mannauðsmálum í farsóttarhúsum Rauða krossins til að mynda.

Við bjóðum Freyju velkomna til starfa á Hrafnistu.

Það var mikið um dýrðir á Hrafnistu Ísafold í gær, miðvikudaginn 6. apríl, þegar haldið var upp á níu ára afmæli hjúkrunarheimilisins. Í hádeginu var að sjálfsögðu boðið upp á þjóðarrétt Hrafnistu, hinar margfrægu kótilettur í raspi ásamt öllu tilheyrandi. Sveinn Sigurjónsson spilaði á harmonikku og síðan var slegið upp dansiballi í menningarsalnum en það var Hörður G. Ólafsson hljómlistarmaður sem sá um skemmtunina.

Rannveig Oddsdóttir, sjúkraliði á Báruhrauni Hrafnistu Hraunvangi,  hefur starfað á Hrafnistu í 20 ár. Um leið og við óskum henni til hamingju með áfangann er henni þakkað fyrir gott starf og þá tryggð sem hún hefur sýnt heimilinu.

Rannveig fékk venju samkvæmt afhenta starfsafmælisgjöf frá Hrafnistu af þessu tilefni og var meðfylgjandi mynd tekin við það tækifæri.

Á myndinni eru frá vinstri: Árdís Hulda Eiríksdóttir forstöðumaður Hrafnistu Hraunvangi, Rannveig, María Fjóla Harðardóttir forstjóri Hrafnistu, Hrefna Ásmundsdóttir hjúkrunardeildarstjóri á Báruhrauni og Aðalbjörg Ellertsdóttir aðstoðardeildarstjóri.

Inga Bergdís Gunnarsdóttir hefur verið ráðin aðstoðardeildarstjóri á Vitatorgi Hrafnistu Laugarási. Inga Bergdís lauk B.Sc. námi í hjúkrunarfræði frá HÍ 2020. Hún hóf störf á Hrafnistu í Laugarási árið 2016 og starfaði á Hrafnistu samhliða námi. Eftir útskrift hefur hún starfað sem hjúkrunarfræðingur og aðstoðardeildarstjóri hjúkrunar í afleysingu á Sólteigi og Mánateigi.